Ông Hồ Minh Sơn – Viện trưởng Viện IMRIC: Tăng cường hợp tác giữa doanh nghiệp với trường trung cấp nghề, Cao đẳng để phát triển nguồn nhân lực cho ngành du lịch

Trong những năm gần đây, du lịch là ngành đào tạo mũi nhọn của nhiều trường đại học…Thế nhưng,thực tế thì sinh viên tốt nghiệp cử nhân ra trường ngày càng khó xin việc. Trong khi đó, đội ngũ lao động từ các trường nghề, TCCN & CĐ có cơ hội việc làm cao hơn tuy nhiên dường như bị bỏ ngỏ…

Theo Thông tư số 26/2020/TT-BLĐTBXH ngày 30/12/2020 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành danh mục đào tạo cấp IV trình độ trung cấp, cao đẳng và thực tế tuyển sinh, đào tạo tại các trường. Hiện nay, có khoảng 35 ngành nghề đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng trong lĩnh vực du lịch, khách sạn, nhà hàng. Sau đó, vào tháng 9/2021, số liệu thống kê của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tại 15 cơ sở Giáo dục nghề nghiệp du lịch cho thấy chỉ tiêu tuyển sinh bị sụt giảm 32%. Trong khi đó, năm 2021 chỉ tiêu tuyển sinh chỉ bằng 50% so với năm 2019. Năm 2022 con số này sẽ giảm đi rất nhiều so với thực tế.

Theo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Lao động, Thương binh & Xã hội) cho hay không chỉ khối ngành du lịch, 2021 là năm đầu tiên sau nhiều năm giáo dục nghề nghiệp không hoàn thành được mục tiêu tuyển sinh. Năm 2022, kết quả tuyển sinh các cấp trình độ trong giáo dục nghề nghiệp không đạt mục tiêu đề ra (chỉ đạt 85% kế hoạch năm 2021). Nhiều lĩnh vực ngành, nghề đào tạo gặp khó trong công tác tuyển sinh, trong đó có du lịch, khách sạn, nhà hàng.

Tại hội nghị trực tuyến về công tác tuyển sinh, đào tạo năm 2021 do Tổng cục Giáo dục Nghề nghiệp tổ chức ngày 20/8. Tại đây, Tổng cục Giáo dục Nghề nghiệp, giai đoạn 2021-2025, tổng kinh phí đầu tư công trung hạn phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp là 31.420,703 tỷ đồng; và giai đoạn 2021-2025 thì tăng gấp 4 lần so với giai đoạn 2016 – 2020. Đồng thời, bên cạnh khó khăn do tác động bởi đại dịch Covid-19, công tác tuyển sinh của các trường nghề còn gặp khó khi quy mô tuyển sinh đại học ngày một gia tăng (luôn chiếm khoảng 50% số lượng học sinh tốt nghiệp THPT hàng năm) với nhiều phương thức tuyển sinh đa dạng, dễ dàng đã thu hút một lượng lớn người học vào học đại học.

Cùng với đó, ngành du lịch hiện đang phục hồi, dần phát triển trở lại, trước những thay đổi về xu hướng, thị trường du lịch, công nghệ số phát triển mạnh mẽ cùng những yêu cầu đảm bảo an toàn phòng chống dịch, bên cạnh những thuận lợi, đội ngũ nhân lực ngành du lịch cũng đứng trước những nhiều thách thức, yêu cầu mới. Mặt khác, ở giai đoạn “bình thường mới,” xu hướng lựa chọn sản phẩm, điểm đến của du khách có những thay đổi, cân nhắc mới, đòi hỏi ngành du lịch mà trước hết là đội ngũ nhân lực của ngành cần có những thích ứng cần thiết.

Ngoài ra, có một nghịch lý đáng buồn là nhu cầu lớn nhưng các trường đào tạo nghề du lịch, nhà hàng, khách sạn lại gặp khó khi tuyển sinh đầu vào, nhiều trường phải đóng cửa, chuyển đổi. Trong khi đó, các trường đại học đào tạo du lịch như ĐH KHXH&NV – ĐHQG HN, ĐH KHXH&NV – ĐHQG HCM, ĐH Văn hóa TPHCM, ĐH Tài chính – Marketing,… hiện vẫn thu hút lượng lớn thí sinh nộp hồ sơ với tỷ lệ chọi cao và rất cao.

Điển hình, Trường Cao đẳng Bách Việt – với khối ngành thế mạnh du lịch, khách sạn và nhà hàng – phải chịu “khai tử” khỏi hệ thống giáo dục dạy nghề, chấp nhận “nhượng” lại cho NovaGroup với tên gọi mới Trường Cao đẳng Nova (Nova College)…Song song đó, các Trường trung cấp như: Trung cấp Nguyễn Tất Thành, Trung cấp Đại Việt TPHCM , Trung cấp Việt Á, Trung cấp Văn hóa – Nghệ thuật & Du lịch Bình Dương,…hiện rất khó tuyển sinh, thậm chí không tuyển sinh được.

Chia sẻ về điều này, Nhà báo, Luật gia Hồ Minh Sơn – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) cho hay bên cạnh thu hút chiêu sinh ngành du lịch thì các ngành nghề khác đều chung thực trạng. Hầu hết xuất phát tư duy trọng bằng cấp “ăn sâu” vào máu thịt của nhiềuphụ huynh. Theo đó, phụ huynh luôn mong muốn bằng mọi giá phải cho con mình đỗ vào trường đại học mà không nhìn nhận thực tế năng lực của con mình cũng như nguyện vọng, ước mơ của con. Vì lẻ đó, ngày càng có rất nhiều thế hệ sinh viên thất nghiệp, làm trái ngành sau khi tốt nghiệp đại học…Cụthể, tại Ngày hội tư vấn tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp và Phiên giao dịch việc làm năm 2022 ở Đắk Nông vào ngày 22/5/2022 vừa qua, do Sở LĐ-TB&XH tổ chức đã cho thấy hầu hết các em chỉ quan tâm đến việc xuất khẩu lao động mà không nghiên cứu về việc tỉnh nhà đang phát triển rất mạnh về nhiều yếu tố trong đó có việc phát triển du lịch…

Theo Nhà báo, Luật gia Hồ Minh Sơn – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC), nhấn mạnh: “Hiện nay, nhiều quốc gia trong cộng đồng ASEAN phát triển mạnh về du lịch như Thái Lan, Singapore, Malaysia,…Tại các nước này, người dân đã thay đổi nhận thức về tư duy bằng cấp. Công tác định hướng, giáo dục, thậm chí khảo sát năng lực, nguyện vọng đã được định lượng ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Qua đó, tùy vào năng lực và khả năng của từng em mà có con đường chọn nghề đúng đắn…Trong những năm qua, lượng sinh viên tốt nghiệp các cơ sở đào tạo nghề tại các nước đáp ứng được nhu cầu doanh nghiệp và xã hội. Du lịch các nước này cũng bắt nhịp và phục hồi nhanh chóng sau đại dịch…”.

Chia sẻ thêm, Nhà báo, Luật gia Hồ Minh Sơn – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) cho rằng tại các nước phương Tây như Hà Lan, Anh Quốc, New Zealand,…mô hình trường nghề, đào tạo là những cơ sở giáo dục nghề nghiệp quan trọng. Tại Anh Quốc, các cuộc cải cách đã tách rời các trường cao đẳng ra khỏi chính quyền địa phương và “doanh nghiệp hóa” thành các đơn vị được nhà nước tài trợ nhưng độc lập, tự chủ, phi lợi nhuận và có tư cách pháp nhân của một doanh nghiệp. Hình thức đào tạo thực hành đã được đưa vào khung chương trình giáo dục nghề nghiệp, theo đó mang đến những cơ chế phối hợp mới giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp.

Ngoài ra, các trường cần đẩy mạnh tuyển sinh đối tượng tốt nghiệp THCS vào học trình độ trung cấp; tuyển sinh đào tạo liên thông trình độ cao đẳng với người có bằng tốt nghiệp trung cấp và có giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông hoặc giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT hoặc đã học và thi đạt yêu cầu đủ khối lượng kiến thức văn hóa THPT.

Dịp này, Nhà báo, Luật gia Hồ Minh Sơn – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) khuyến nghị “Cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội và các kênh thông tin trực tuyến; khai thác triệt để ứng dụng ‘Chọn nghề’ trên thiết bị di động, trang thông tin tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp. Đặc biệt, trên webiste của nhà trường; thực hiện việc xét tuyển và thông báo kết quả trúng tuyển trên các website của trường hoặc thông qua các thiết bị di động. Khẳngđịnh rằng, việc số hóa tài liệu tuyên truyền, tư vấn tuyển sinh theo hướng chuyên nghiệp; xây dựng các cẩm nang nghề nghiệp điện tử ở những ngành nghề mà trường đào tạo để phát hành trên các nền tảng số để dễ dàng tiếp cận đến các đối tượng, gây được sự quan tâm, chú ý của học sinh, người dân.”

Cũng theo Viện trưởng Viện IMRIC Hồ Minh Sơn cho biết thêm với việc mở cửa toàn diện du lịch đem lại nhiều cơ hội. Mặc dù vậy, nhiều nhân lực du lịch đã rời bỏ công việc quen thuộc, còn một số nhân lực mới lại chưa được đào tạo bài bản, nhất là những kỹ năng mới cần bổ sung như kỹ năng hướng dẫn các biện pháp phòng, chống dịch cho du khách, sử dụng các công nghệ mới phục vụ khách hàng, ứng dụng chuyển đổi số…Từ đó, hoạt động nghề nghiệp, du lịch là nhu cầu không thể thiếu của con người trong cuộc sống. Cần tiếp tục chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch trongcông tác đào tạo và đào tạo lại, bổ sung các kỹ năng cho đội ngũ nhân lực hiện có, đổi mới trong chương trình đào tạo học sinh, sinh viên ngành du lịch là hết sức cần thiết.

Thẳng thắn nhìn nhận, Viện trưởng Viện IMRIC Hồ Minh Sơn cho biết đối với nhân sự ngành du lịch rất cần có kỹ năng sử dụng thành thạo các ứng dụng công nghệ thông tin, nhạy bén với các xu hướng của mạng xã hội. Mỗi doanh nghiệp lĩnh vực du lịch chủ động bồi dưỡng, cập nhật các kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ nhân sự bằng nhiều cách như tổ chức đào tạo ngay từ khi mới tuyển dụng hoặc phối hợp với các cơ sở đào tạo, cơ quan quản lý nhà nước về du lịch để tổ chức đào tạo nâng cao, chuyên sâu cho từng vị trí việc làm phù hợp.

Vì vậy, đối với du khách cũng cần phải tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình tìm hiểu thông tin về chuyến đi, đặt tour, tuyến, các dịch vụ lưu trú, vận tải…Các nhà trường tiếp tục chú trọng khâu thực hành chiếm 70% trong tổng thời gian đào tạo dành cho các kỹ năng thực hành, 30% thời gian trang bị kiến thức nền tảng, lý thuyết cho sinh viên. Các trường cũng cần tăng cường trang bị cho sinh viên ngành nhà hàng-khách sạn các kỹ năng về sử dụng các phần mềm ứng dụng trong quản lý khách sạn, nhà hàng.

Ảnh minh hoạ

Như vậy, khi các bạn sinh viên theo học ngành hướng dẫn viên nên tìm hiểu để tăng cường trang bị các kỹ năng về ứng dụng công nghệ thông tin trong thiết kế tour, tìm kiếm các dữ liệu, thực hiện số hóa tài nguyên du lịch, quay, dựng các clip liên quan đến các hoạt động trải nghiệm thú vị của du khách trong chuyến đi, kỹ năng tổ chức sự kiện, đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực du lịch đạt chất lượng ngày càng cao.

(Bài được xuất bản trên Tc in Thương trường và Doanh nghiệp số T6/2022)

Văn Hải