TS. Hồ Minh Sơn – Phó Chủ tịch Hiệp hội AVRCIPL, Viện trưởng Viện IMRIC: Dòng kiều hối dịch chuyển ở các lĩnh vực chứng khoán, trái phiếu, doanh nghiệp và bất động sản

(HNTTO) – Kiều hối – nguồn lực tài chính của kiều bào và xuất khẩu lao động gửi về nước hỗ trợ thân nhân. Để sử dụng dòng vốn này hiệu quả hơn, TS. Hồ Minh Sơn cho rằng, Nhà nước cần có chính sách khuyến khích chuyển những khoản ngoại tệ này trong dân sang đầu tư phát triển kinh tế – xã hội.

Ảnh minh hoạ

Theo tìm hiểu của Hiệp hội Nghiên cứu, Tư vấn về Chính sách, pháp luật cho hoạt động đầu tư tại Việt Nam (AVRCIPL) và Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC); Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) cùng Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam từ Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Khu vực 2 cho thấy, lượng kiều hối chuyển về TPHCM trong quý II năm nay đạt gần 2,82 tỷ USD, tăng 16,9% so với quý I và tăng 22,1% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 6 tháng đầu năm, kiều hối đạt 5,23 tỷ USD cao nhất so với cùng kỳ các năm trước.

Được biết, tại thị trường châu Phi cho thấy đây là khu vực có mức tăng trưởng cao nhất (130,8%). Châu Âu tăng 16%, châu Mỹ tăng 11,9% và châu Đại Dương tăng 8,9%. Trong khi đó, ở khu vực châu Á vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất nhờ lực lượng lao động Việt Nam đông đảo tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan. Điển hình, năm 2024, tổng lượng kiều hối về Việt Nam đạt khoảng 16 tỷ USD. TPHCM chiếm 9,6 tỷ USD, tăng 140 triệu USD so với năm 2023. Như vậy, con số này cao gấp 3 lần vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và cũng là mức cao nhất từ trước tới nay. So với năm 2018, lượng kiều hối về thành phố đã tăng gấp đôi, thể hiện xu hướng tăng trưởng ổn định nhiều năm liền.

TS. Hồ Minh Sơn Phó Chủ tịch Hiệp hội AVRCIPL, Viện trưởng Viện IMRIC nhận định, kiều hối có điểm khác biệt so với vốn FDI. FDI phụ thuộc vào chính sách ưu đãi, có thể rút lui khi lợi nhuận giảm thì kiều hối chỉ chuyển về, không chịu ràng buộc bởi cam kết chính trị hoặc kinh tế. Theo đó, nguồn vốn này góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế, nhất là gia tăng nguồn cung ngoại tệ và ổn định tỷ giá…

Phân tích về dư địa tăng trưởng kiều hối những năm tới, TS. Hồ Minh Sơn còn cho rằng rất khả quan, trong đó có thể gấp đôi mức 16 tỷ USD nếu có các giải pháp đột phá. Đặc biệt, cộng đồng người Việt ở nước ngoài ngày càng đông, số lượng lao động xuất khẩu cũng tăng. Thế nhưng,hầu hết dòng kiều hối hiện vẫn gửi về cho mục đích tương trợ gia đình hoặc đầu tư bất động sản, trong khi chưa có nhiều kênh để thu hút kiều bào đầu tư dài hạn.

Tại TP.HCM mới đây đã có đề án thu hút kiều hối thông qua phát hành trái phiếu bán cho kiều bào. Trái phiếu là hình thức vay mượn, nên cũng phải có quy trình vì quan hệ giữa các quốc gia, thị trường tài chính, thuế của mỗi nước khác nhau. Qua đó, kênh đầu tư này cần thời gian để triển khai thực hiện. Đây cũng là dư địa kiều hối của TP.HCM trong thời gian tới…TP.HCM đã triển khai Đề án “Thu hút và sử dụng hiệu quả nguồn lực kiều hối đến năm 2030”. Một trong những giải pháp là phát hành trái phiếu dành riêng cho kiều bào, gắn với các dự án cụ thể, thời hạn từ 5-10 năm.

Nhận định thêm, TS. Hồ Minh Sơn cho biết kiều hối là “trụ đỡ” quan trọng của nền kinh tế. Đồng thời, hầu hết dòng tiền được đưa vào bất động sản, tiếp đến là tiêu dùng, hỗ trợ thân nhân, một phần cho sản xuất kinh doanh và đầu tư. Việt Nam có khoảng 15-20% kiều hối được đầu tư trực tiếp vào bất động sản. Khuyến nghị thêm, Thành phố Hồ Chí Minh cần khuyến khích cộng đồng Việt kiều tham gia đầu tư kinh doanh, xây dựng các chương trình đầu tư xã hội. Cùng với đó, có thể miễn hoặc ưu đãi thuế trong năm đầu tiên để tạo động lực cho kiều bào đầu tư từ xa; kết hợp với ngân hàng cung cấp lãi suất cho dòng kiều hối được lưu giữ trong tài khoản nhằm thúc đẩy vốn đi vào sản xuất và kinh doanh.

Theo TS. Hồ Minh Sơn còn cho rằng, chính sách tiền tệ, tín dụng và ngoại hối ổn định là yếu tố quan trọng thu hút kiều hối ở TP.HCM. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỷ giá và thị trường ngoại hối giữ ổn định, lạm phát được kiểm soát, góp phần củng cố niềm tin của kiều bào. Mặt khác, sự thuận tiện ngày càng cao trong dịch vụ chi trả kiều hối của các ngân hàng thương mại và công ty kiều hối cũng là động lực trực tiếp. Bởi vậy, TP.HCM kỳ vọng cả năm 2025 có thể thu hút trên 10 tỷ USD kiều hối.

Cũng theo tìm hiểu của Hiệp hội Nghiên cứu, Tư vấn về Chính sách, pháp luật cho hoạt động đầu tư tại Việt Nam (AVRCIPL) và Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC); Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) cùng Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam từ ngân hàng Thế giới (WB) và Tổ chức Hợp tác quốc tế về người di cư, trung bình 3 năm gần đây Việt Nam nhận lên tới 17-18 tỷ USD kiều hối mỗi năm. Trong 10 năm trở lại đây, lượng kiều hối trở thành điểm sáng của Việt Nam. Mặc dù chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, dòng kiều hối về Việt Nam có năm cũng bị sụt giảm theo xu hướng chung của các nước…Tuy nhiên, vẫn duy trì vị trí trong tốp 10 quốc gia có lượng kiều hối lớn nhất thế giới và trong tốp 3 quốc gia nhận kiều hối nhiều nhất khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Có thể thấy, qua năm 2025, thị trường có những thuận lợi, trong đó, Chính phủ vẫn khuyến khích và tạo điều kiện cho nguồn kiều hối và xuất khẩu lao động phát triển.

TS. Hồ Minh Sơn chia sẻ, Nghị quyết 98 cho phép thành phố Hồ Chí Minh mở rộng huy động các nguồn lực tài chính phát triển kinh tế – xã hội thay vì đề xuất Trung ương điều tiết ngân sách. Trong đó có thể kể đến vấn đề dòng kiều hối, từ đây nếu muốn nắn dòng kiều hối chuyển vào các kênh đầu tư thì quan trọng nhất vẫn là định chế tài chính cho người có kiều hối thấy có lợi hơn, an toàn hơn để bỏ vốn vào. Thành phố Hồ Chí Minh hiện có Công ty đầu tư tài chính Nhà nước (HFIC) có thể thành lập Quỹ đầu tư thu hút kiều hối, HFIC có thể thực hiện huy động vốn này cho 1-2 dự án mang tính mở đường. Mặt khác, Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) và Luật Đất đai 2024 có hiệu lực từ ngày 1/8 cho phép Việt kiều được đầu tư, kinh doanh bất động sản như công dân trong nước. Việt kiều sẽ được nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khi đủ điều kiện…Tất nhiên, dòng kiều hối về Việt Nam sẽ tiếp tục gia tăng. Thị trường bất động sản kỳ vọng nguồn kiều hối sẽ trợ lực cho thị trường trong thời gian tới.

Như vậy, dòng kiều hối đã và đang đi vào các lĩnh vực như tiêu dùng, đầu tư, kinh doanh, giúp người dân cải thiện đời sống, mang lại nhiều lợi ích về kinh tế và an sinh xã hội. Dòng tiền của người Việt ở nước ngoài gửi về cho người thân, gia đình để chi tiêu, xây dựng, mua nhà cửa…Song song với đó, đã đóng góp lớn vào việc đảm bảo đời sống của nhiều gia đình, hỗ trợ an sinh xã hội trong nước.

Gần đây, dòng kiều hối đang dịch chuyển tích cực hơn sang các lĩnh vực chứng khoán, trái phiếu, mở doanh nghiệp, sản xuất kinh doanh và bất động sản. Điều này không chỉ tạo thêm nguồn vốn cho phát triển mà còn góp phần mở rộng đầu tư trong nước, tạo việc làm và tăng nguồn thu ngân sách từ hoạt động sản xuất. Việc sử dụng nguồn lực kiều hối cũng như giải pháp thu hút kiều hối chuyển về tăng trưởng bền vững là thông tin tư vấn cho người dân, người thụ hưởng sử dụng hiệu quả nguồn kiều hối, TS. Hồ Minh Sơn phân tích.

Tin rằng, nguồn kiều hối sẽ có các lựa chọn vào tiêu dùng phục vụ sinh hoạt, đời sống; đưa vào sản xuất kinh doanh thương mại dịch vụ; gửi tiền tiết kiệm hay đầu tư; mua trái phiếu chính quyền địa phương…Việc tập trung nguồn lực kiều hối cho phát triển các chương trình, dự án kinh tế – xã hội sẽ mang lại hiệu quả cao hơn nhiều và mang lại lợi ích thiết thực cho cả nền kinh tế và người dân…

Hồ Vĩnh Chung/Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam