Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC): Di chúc chồng viết tay để lại tài sản đất đai cho vợ – Thủ tục sang tên sổ đỏ cho mẹ khi bố mất?

(TVPLO) – Mới đây, Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) và Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) đã nhận được thư của các doanh nghiệp thành viên, các doanh nghiệp thuộc câu lạc bộ IMRIC – IRLIE. Theo đó, Viện IMRIC và Viện IRLIE đã chuyển thư cho Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) để hỗ trợ, tham vấn pháp lý cho cộng đồng doanh nghiệp.

Dưới góc độ pháp lý, Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) xin nêu câu hỏi của doanh nghiệp: Di chúc tôi tự viết tay để lại tài sản cho vợ thì liệu sau khi tôi mất có hiệu lực pháp luật không?. Đồng thời, sổ đỏ nhà đứng tên 2 bố mẹ. Bố tôi mất, liệu chuyển sổ đỏ đứng tên một mình mẹ cần làm thủ tục gì và chi phí ra sao?

Di chúc chồng viết tay để lại tài sản đất đai cho vợ được không?

Ảnh minh hoạ

Căn cứ Điều 628 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hình thức di chúc bằng văn bản bao gồm: Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng; Di chúc bằng văn bản có người làm chứng; Di chúc bằng văn bản có công chứng; Di chúc bằng văn bản có chứng thực.

Căn cứ theo khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ như sau: Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép; Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

Qua đó, đối với quyền sử dụng đất thì ngoài quy định về di chúc theo quy định của Bộ luật Dân sự còn cần tuân thủ quy định về Luật Đất đai tại Điều 167 “Quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp, góp vốn quyền sử dụng đất”: Người sử dụng đất được thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp, góp vốn quyền sử dụng đất theo quy định của Luật này.

Đồng thời, việc công chứng, chứng thực hợp đồng, văn bản thực hiện các quyền của người sử dụng đất được thực hiện như sau: Hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất phải được công chứng hoặc chứng thực, trừ trường hợp kinh doanh bất động sản quy định tại điểm b khoản này; Hợp đồng cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, hợp đồng chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp; hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, tài sản gắn liền với đất mà một bên hoặc các bên tham gia giao dịch là tổ chức hoạt động kinh doanh bất động sản được công chứng hoặc chứng thực theo yêu cầu của các bên; Văn bản về thừa kế quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất được công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật về dân sự; Việc công chứng thực hiện tại các tổ chức hành nghề công chứng, việc chứng thực thực hiện tại UBND cấp xã.

Căn cứ quy định của Luật Đất đai, việc di chúc quyền sử dụng đất phải được công chứng nên bạn có thể đến Văn phòng Công chứng để thực hiện di chúc quyền sử dụng đất. Văn bản công chứng đất đai về thừa kế sẽ có giá trị khi khai nhận thừa kế sau này.

Thủ tục sang tên sổ đỏ cho mẹ khi bố mất?

Ảnh minh hoạ

Trong trường hợp bố để lại di chúc và di chúc đó hợp pháp thì người thừa kế được ghi nhận trong di chúc sẽ có quyền thực hiện thủ tục sang tên Giấy chứng nhận quyền sử dụng mảnh đất (sổ đỏ) dưới hình thức nhận thừa kế theo di chúc. Ngoài ra, nếu người bố mất không để lại di chúc hoặc di chúc không có hiệu lực pháp luật thì việc chia di sản thừa kế được thực hiện theo quy định pháp luật.

Căn cứ Điều 651 Bộ luật Dân sự năm 2015, di sản thừa kế chia cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất như sau: Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết; Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại; Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Như vậy, những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Cùng với đó, người thuộc hàng thừa kế trước hết cần thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế tại văn phòng công chứng nơi có bất động sản. Quy trình thủ tục khai nhận di sản thừa kế như sau: Chuẩn bị giấy tờ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản; Giấy chứng tử; Căn cước công dân; Giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn, giấy tờ xác nhận, chứng minh quan hệ của người thừa kế với người đã chết…

Theo quy định khi thực hiện thủ tục khai nhận di sản thừa kế, người khai nhận di sản đến Văn phòng Công chứng mang theo các giấy tờ để thực hiện các thủ tục. Công chứng viên sẽ tiến hành thủ tục niêm yết công khai tại UBND cấp xã nơi thường trú cuối cùng của cha mẹ để lại di sản theo quy định tại khoản 3 Điều 58 Luật Công chứng. Văn bản khai nhận di sản phải được niêm yết trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày niêm yết theo quy định tại Điều 18 Nghị định 29/2015/NĐ-CP. Việc niêm yết này là để đảm bảo không có ai tranh chấp đối với tài sản được khai nhận thừa kế này. Văn phòng Công chứng sẽ tiến hành lập văn bản khai nhận di sản thừa kế đối với mảnh đất của bố mẹ để lại.

Sau khi đã khai nhận di sản thừa kế, người thừa kế sẽ tiến hành thủ tục sang tên tại Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai nơi có bất động sản. Trong trường hợp này bố để lại thừa kế quyền sử dụng đất cho vợ con nên thuộc trường hợp được miễn thuế, phí trước bạ theo quy định tại khoản 10 Điều 9 Nghị định 140/2016/NĐ-CP về lệ phí trước bạ và điểm d khoản 1 Điều 3 Thông tư 111/2013/TT-BTC và miễn thuế thu nhập cá nhân theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Với việc thường xuyên tuyên truyền, phố biến, giáo dục pháp luật của Viện IMRIC, Viện IRLIE và Trung tâm TTLCC trong suốt thời gian qua đã làm tốt công tác truyền đạt một số quy định của Bộ Luật dân sự về đất đai; quy định quyền thừa kế; quyền bình đẳng về thừa kế; quyền nghĩa vụ của người thừa kế; thừa kế theo di chúc; quy định thừa kế theo pháp luật hiện hành. Thông tin về tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý khi người dân có nhu cầu; quyền và nghĩa vụ của người thực hiện trợ giúp pháp lý tại cơ sở; Một số quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh lực hôn nhân gia đình. Tuyên truyền việc bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp, trong hoạt động Y tế; kiểm soát tác động ô nhiễm môi trường…

Thông qua các buổi toạ đàm khoa học, trả lời trực tiếp và trực tuyến, chia sẻ rông rãi trên www.huongnghiepthitruong.vn, www.chinhsachphapluat.vn, www.thamvanphapluat.vn, www.bestlife.net.vn của Viện IMRIC, Viện IRLIE và Trung tâm TTLCC đã phần nào hỗ trợ cho người dân nâng cao kiến thức thức pháp luật, chấp hành nghiêm các chủ trương, đường lối chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Từ đó cho thấy, việc tìm hiểu, nghiên cứu để biết, nắm quy định của pháp luật là một vấn đề hết sức cần thiết. Viện IMRIC, Viện IRLIE và Trung tâm TTLCC đã nghiên cứu, lý giải và tư vấn để người dân nhất là cộng đồng doanh nghiệp, các cơ sở y tế có thể hiểu, biết và trao đổi lại với gia đình. Tin rằng, hầu hết người dân và doanh nghiệp có thể hiểu và thông cảm cho nhau, tự thoả thuận mọi việc ổn thỏa, duy trì hòa khí trong từng gia đình.

Văn Hải – Vương Minh