Giáo dụcNghiên cứu trao đổi

GS.TSKH Lê Ngọc Trà: Thiếu hụt giáo dục giá trị, đạo đức học đường lao dốc

(HNTTO) – GS.TSKH Lê Ngc Trà, nguyên Vin trưởng Vin Nghiên cu Giáo dc và Đào to phía Nam là người gn bó c cuc đi vi giáo dc và có nhiu nghiên cu sâu v lĩnh vc này. Ông đã dành cho Tin Phong cuc trao đi xung quanh nhng vn đ nóng bng liên quan giáo dc, đc bit là vic nâng cao giá tr, đo đc hc đường.

GS.TSKH Lê Ngc Trà. nh : Thúy Phượng

Môi trường thế nào, hc sinh hành đng như vy

Thi gian qua có nhiu nhà giáo b xúc phm, tn công và mi đây là v hc sinh tn công cô giáo ti Tuyên Quang, giáo sư nghĩ thế nào v vn đ này?

Có khá nhiều vụ việc xúc phạm, hành hung thầy cô giáo đã xảy ra, nhưng vụ việc vừa rồi ở Tuyên Quang là quá sức tưởng tượng, bởi học sinh cấp hai, tuổi còn bé nhưng đã có những hành vi như thế. Đọc tin này, trong tôi có hai cảm giác. Một là rất buồn; thứ hai là có những điều rất đáng suy nghĩ liên quan đến vấn đềrất lớn của ngành giáo dục, đó là thiếu giáo dục giá trị. Tôi không dùng chữ “giáo dục đạo đức” mà dùng chữ“giáo dục giá trị”, vì giáo dục đạo đức nghe nó nhạt, vả lại mang nội hàm không đủ. Chưa kể, giáo dục đạo đức lâu nay bị hiểu không đúng, thiên về giáo dục chính trị.

Nhà trường sinh ra để giúp trẻ em phát triển kỹ năng, tích lũy kiến thức và hình thành giá trị. Chuyện cô giáo bị ném đá, bị sỉ nhục nó càng làm rõ hơn sự thiếu hụt về giáo dục giá trị.

Cô Phan Th H b hc sinh lp 7, trường THCS Văn Phú, huyn Sơn Dương, tnh Tuyên Quang dn vào góc tường (nh ct t clip)

Tôi có cm giác cô giáo va ri b tn công Tuyên Quang rt cô đơn, tc là không được ban giám hiu quan tâm, ch nhìn thy li ca cô giáo ch không thy li ca người qun lý, li hc trò. Cô giáo y cm thy mình không th da vào Ban giám hiu, đng nghip cũng chng ai bênh vc cô y. Điu đó rt nguy him.

Đó có phi là ci r ca suy thoái đo đc trong hc đường hin nay, thưa giáo sư?

Đó đúng là cội rễ. Vấn đề không phải chỉ của nhà trường mà là của cả xã hội. Trong một môi trường thế nào thì trẻ em mới dám hành động như vậy. Do đó, không chỉ trách giáo dục trong nhà trường mà nên trách cảgiáo dục gia đình và giáo dục xã hội.

Theo giáo sư, môi trường xã hi – văn hóa ca ta hin nay có nhng khuyết tt gì đ dn đến ssuy thoái trong môi trường giáo dc?

Nhiều mặt xã hội xuống cấp nghiêm trọng, với rất nhiều biểu hiện. Việc nói dối phổ biến quá. Bệnh nói dối là bệnh vô đạo đức. Bệnh thành tích cũng là nói dối. Rồi, những tiêu cực xảy ra trong xã hội được báo chí phản ánh… đã ảnh hưởng ghê gớm đến trẻ con.

S nêu gương ca người ln, người đng đu là mt trong nhng cách giáo dc tt nht đi vi lp tr, vi tr con nhưng s nêu gương hin nay còn kém, có phi vy không thưa giáo sư?

Nêu gương là đề cao cái tốt làm cho con người ta cảm thấy đáng sống, có động lực làm việc và hy sinh, cống hiến. Tuy nhiên, bệnh thành tích trong nhiều trường hợp làm cho người ta cảm thấy việc nêu gương trở nên nhàm chán vì không xứng đáng. Việc nêu gương phải thật xứng đáng để cho người ta noi theo. Giáo dục phải nêu gương là chính chứ không phải trừng trị hay phạt vạ.

Vic x lý lãnh đo nhà trường nơi xy ra s c hành hung cô giáo ti Tuyên Quang hay mt nơi nào đó tương t được cho là có th gii quyết được ngay, nhưng đ gii quyết vn đđo đc hc đung xung cp thì không th ngày mt ngày hai, giáo sư nghĩ sao v vn đnày?

Đúng ri. Điu đó là do môi trường xã hi, nhưng người làm giáo dc phi suy nghĩ là dy như thế nào mà đ tr con như thế. Nó phn nh mt s thiếu ht nào đó và tôi cho rng, đó là thiếu ht v giáo dc giá tr.

V thế người thy

V thế người thy trong xã hi hin nay thc s còn được như xưa không, thưa giáo sư?

Vị thế người thầy bị hạ thấp có nhiều nguyên nhân, cả khách quan và chủ quan. Khách quan là hiện nay sốngười học rất đông, đội ngũ giáo viên tăng rất nhiều nên khả năng phát sinh tiêu cực cũng cao. Số người đi làm thầy giáo nhưng không xứng đáng làm thầy giáo tăng lên. Ngày xưa người thầy là người thầy, bây giờđối với nhiều người, người thầy chỉ là người làm nghề để kiếm cơm.

Về chủ quan, thu nhập của giáo viên dù đã được cải thiện nhiều nhưng còn khó khăn. Nhiều trường hợp, thầy giáo cũng cư xử chưa đúng với tư cách một người thầy. Nguyên nhân chủ quan từ giáo viên cũng không ít.

Ngày xưa nghèo khó nhưng mi quan h thy và trò và giá tr đo đctrong nhà trường rt tt. Bây gi cuc sng đã khá lên rt nhiu nhưng giá tr đo đc trong hc đường li đi xung, quan h thy trò có nhng khong cách và rn nt. Vì sao vy, thưa giáo sư?

Sự sung túc trong đời sống hiện nay có tăng lên nhưng giá trị văn hóa, tinh thần lại không phải hoàn toàn tỷlệ thuận với điều đó, ảnh hưởng lớn đến giáo dục.

Làm thế nào đ phát trin giáo dc giá tr trong nhà trường, thưa giáo sư?

Phải thay đổi cách dạy, cách làm. Giáo dục giá trị không giống như giáo dục đạo đức hiện nay là giảng dạy nhồi nhét kiến thức. Tôi rất thích quan điểm của GS Hồ Ngọc Đại, là thầy giáo thiết kế còn học sinh thi công. Tức là học sinh phải tự làm để hình thành cho mình những giá trị. Kiến thức thầy giáo có thể “rót” cho học sinh, nhưng giá trị thì học sinh phải tự làm lấy. Nhưng làm cách nào để học sinh tự làm lấy điều đó? Đó là phải cho học sinh tham gia vào các hoạt động xã hội, của nhà trường. Trong các hoạt động đó, học sinh tựtìm thấy và tự thu nhận những giá trị đó. Thầy giáo chỉ là người đồng hành, gợi mở, hướng dẫn và hỗ trợ học sinh trên con đường tìm giá trị sống.

Thay đi: Bt đu tư đâu?

Đ chn hưng giáo dc, phi bt đu t đâu và làm nhng gì, thưa giáo sư? 

Muốn chấn hưng giáo dục trước hết phải chấn hưng văn hóa – xã hội vì đó là nền tảng. Còn về phần chấn hưng giáo dục, phải giải quyết nhiều vấn đề, trong đó là lương bổng, cơ sở vật chất… nhưng quan trọng là phải chấn hưng giáo dục giá trị trong nhà trường. Làm cách nào đó để tăng cường giáo dục giá trị trong nhà trường, tăng giáo dục nhân cách.

Như giáo sư nói, giáo dc hin nay đang có rt nhiu vn đ buc chúng ta phi thay đi, nhưng thay đi phi bt đu t đâu?

Thay đổi từ cấp trên trước, bắt đầu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, cao hơn nữa là chính sách của nhà nước. Chính sách của nhà nước thì chủ yếu là lương bổng, còn chính sách về dạy học phải là bộ chủ quản. Tiếp đó là đến các trường sư phạm. Tuy nhiên các trường sư phạm hiện không thay đổi theo kịp yêu cầu của xã hội.

Rt nhiu giáo viên và c nhng người qun lý thy được nhng khiếm khuyết trong hthng giáo dc, chng hn bnh thành tích, và mun thay đi nhưng không h đơn gin, k cngười có quyn quyết đnh. Trong khi cách dy vn ch yếu là nhi nhét kiến thc khiến hc sinh không thm thu được và không cm thy hnh phúc trong mi gi hc. Vy theo giáo sư, mu cht vn đ đây là gì và làm thế nào đ gii quyết vn đ đó?

Giáo viên tự làm sẽ vấp phải những quy định nên sẽ không thể hay không dám làm. Theo tôi phải thay đổi từ triết lý giáo dục đến những chính sách giáo dục lớn và đòi hỏi phải có một tổng công trình sư đủ tầm đó là những người có đầu óc, có kiến thức và dám làm. Khi tôi làm Viện trưởng Viện Nghiên cứu giáo dục và đào tạo phía Nam, tôi phát hiện ra người ta làm giáo dục mà không có những nghiên cứu về giáo dục. Ởnước ngoài họ nghiên cứu kỹ lắm mới ra đường lối chính sách về giáo dục và áp dụng vào đời sống. Còn ởta, ngủ một đêm đến sáng, nghĩ ra cái gì và nếu có quyền thì áp dụng ngay.

Cm ơn giáo sư.

Đi Dương

https://tienphong.vn/gstskh-le-ngoc-tra-thieu-hut-giao-duc-gia-tri-dao-duc-hoc-duong-lao-doc-post1594852.tpo#1594852|zone-highlight-71|0

Bài viết liên quan

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Back to top button