Ông Hồ Minh Sơn – Viện trưởng Viện IMRIC: Nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng, phục hồi nhanh, phát triển bền vững

(HNTTO) – Nhiều doanh nghiệp (DN) kiến nghị nghiên cứu xây dựng kênh thông tin tập trung để phân tích, dự báo về các xu hướng kinh tế, kinh doanh quốc tế, cập nhật các ưu đãi phát triển và cảnh báo rủi ro nhằm hỗ trợ DN.

Ảnh minh hoạ

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký Công điện 470/CĐ-TTg. Qua đó, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện quyết liệt, hiệu quả những giải pháp tháo gỡ khó khăn trong sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp (DN) và người dân. Đồng thời, Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) công bố kết quả khảo sát gần 10.000 DN, cho thấy các DN đang trải qua giai đoạn đặc biệt khó khăn, cần cấp bách tháo gỡ.

Tại Công điện, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương chủ trì cùng Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan thực hiện hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết; đẩy mạnh đàm phán, ký kết các hiệp định, cam kết, liên kết thương mại mới, trong đó có Hiệp định FTA với Israel và các hiệp định với những đối tác khác (UAE, MERCOSUR…) để đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng; tích cực tìm thị trường đầu ra cho sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam – nhất là những mặt hàng có thế mạnh, tiềm năng, lợi thế. Bộ Tài chính được yêu cầu khẩn trương kiểm tra, đánh giá, đôn đốc Tổng cục Thuế thực hiện ngay, hướng dẫn các hồ sơ xem xét xin hoàn thuế GTGT nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả cho DN và người dân trước ngày 28-5. Thực hiện hiệu quả các chính sách gia hạn, miễn giảm những loại thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt và tiếp tục đề xuất các chính sách nếu thấy còn dư địa.

Được biết, gần 10.000 DN tham gia khảo sát nêu trên thuộc các lĩnh vực trên cả nước. Nhiều DN cho biết đang trải qua giai đoạn đặc biệt khó khăn với hơn 82,3% DN dự kiến giảm quy mô, tạm dừng hoặc ngừng sản xuất – kinh doanh trong các tháng còn lại của năm nay.

Thông tin về điều này, Tiến sĩ Hồ Minh Sơn – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC), TC Nhiếp ảnh và Đời sống dẫn chứng ngày 21/4/2023 vừa qua, Chính phủ đãban hành Nghị quyết số 58/NQ-CP năm 2023 trong đó có một số chính sách, giải pháp trọng tâm hỗ trợ doanh nghiệp chủ động thích ứng, phục hồi nhanh và phát triển bền vững đến năm 2025. Điển hình, Chính phủ đã đặt ra nhiều chính sách hỗ trợ giảm chi phí cho doanh nghiệp, tăng cường khả năng tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi, nguồn lực hỗ trợ của nhà nước, cụ thể như sau: Tiếp tục triển khai các giải pháp hỗ trợ về thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất; Tháo gỡ khó khăn về quản lý chi phí, định mức xây dựng cho doanh nghiệp; Đề xuất sửa đổi cơ cấu biểu giá bán lẻ điện; Tập trung vốn tín dụng phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; Triển khai phương án giảm tiền sử dụng nước cho các doanh nghiệp trên địa bàn; Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt và chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng.

Trong đó, có một số khó khăn, thách thức lớn nhất của DN là thiếu đơn hàng, khó tiếp cận vốn vay, khó thực hiện thủ tục hành chính và đáp ứng các quy định của pháp luật…Chính phủ giao Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện nhiệm vụ hỗ trợ giảm chi phí cho doanh nghiệp, tăng cường khả năng tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi, nguồn lực hỗ trợ của nhà nước như sau: Xây dựng và triển khai phương án giảm tiền sử dụng nước cho các doanh nghiệp trên địa bàn; Đẩy nhanh việc xây dựng hệ thống giao thông nông thôn vừa phục vụ cho nông nghiệp vừa giúp lao động nông thôn đến các nhà máy làm việc hàng ngày; phát triển và mở rộng vùng sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản tập trung phù hợp; Công bố giá các loại vật liệu xây dựng phổ biến trên địa bàn theo thẩm quyền và quy định của pháp luật; kiểm tra, rà soát, quản lý chặt chẽ giá vật liệu xây dựng; chỉ đạo các cơ quan, đơn vị trực thuộc thường xuyên theo dõi, bám sát diễn biến thị trường xây dựng để kịp thời cập nhật, công bố giá vật liệu xây dựng theo quy định của pháp luật, Tiến sĩ Hồ Minh Sơn dẫn chứng thêm Nghị quyết số 58/NQ-CP năm 2023 của Chính phủ. Qua đó, Chính phủ giao các bộ, ngành địa phương thực hiện nhiều nhiệm vụ nhằm hỗ trợ doanh nghiệp chủ động thích ứng, phục hồi nhanh và phát triển bền vững đến năm 2025. Bộ Tài chính, Chính phủ giao một số nhiệm vụ cần triển khai trong ngắn hạn như: Chỉ đạo Tổng cục Hải quan chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, đơn giản hóa tối đa các quy trình hành chính hiện tại hoặc xem xét áp dụng các quy trình xuất, nhập khẩu ưu tiên để hỗ trợ các doanh nghiệp tối ưu thời gian, chi phí ở các khâu thực hiện trong nước nhằm đẩy nhanh quy trình, thủ tục nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu và đẩy nhanh xuất khẩu các sản phẩm nông sản, các nhóm mặt hàng xuất khẩu chủ đạo.

Ban IV đã có văn bản báo cáo Thủ tướng về kết quả khảo sát tình hình DN; đề xuất, tham mưu một số giải pháp hỗ trợ DN và nền kinh tế. Đợt khảo sát này cũng ghi nhận rất nhiều kiến nghị, đề xuất cụ thể từ cộng đồng DN. Hiệp hội Vận tải hàng hóa TP HCM cho biết, nhiều DN vận tải hàng hóa đang “khó chồng khó” vì hợp đồng vận chuyển giảm và tình trạng quá tải ở các trung tâm đăng kiểm. Nhiều phương tiện không đưa vào hoạt động được nhưng DN phải gánh các khoản lỗ về khấu hao xe, chi phí lưu bãi, lãi suất ngân hàng, trả lương tài xế, nhất là mất khách hàng vì xe nằm bãi. Nếu đến hẹn được kiểm định, DN còn phải tốn thêm chi phí thuê xe để kéo phương tiện đến trung tâm đăng kiểm. Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hàng hoá TP.HCM Bùi Văn Quảng, nhấn mạnh: “Các DN đã đặt lịch kiểm định từ 2-3 tháng trước nhưng vẫn phải xếp hàng đợi đến lượt. Nhiều trường hợp phiếu hẹn kéo dài 1-2 tháng và đã quá hạn nhiều ngày, làm phát sinh nhiều chi phí cho DN. Những bất cập này cần sớm được tháo gỡ”.

Cụ thể, Ban IV đề xuất kéo dài thời hạn các chính sách đã phát huy hiệu quả trong giai đoạn dịch COVID-19, bao gồm việc giảm 2% thuế GTGT đến hết năm 2025, thay vì chỉ hết năm 2023. Bên cạnh đó, chi phí lao động cần được giảm; tiếp tục giãn, hoãn, giảm các khoản phí liên quan BHXH, kinh phí Công đoàn hay xem xét mức đóng thuế thu nhập cá nhân mới để phù hợp bối cảnh mới. Chính phủ đã đề xuất Quốc hội về việc giảm 2% thuế suất thuế GTGT, áp dụng đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất 10% (còn 8%), trừ một số nhóm hàng hóa, dịch vụ như viễn thông, công nghệ thông tin, ngân hàng, chứng khoán…; áp dụng từ ngày 1-7 đến hết năm 2023. Một số ủy viên Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội cho rằng việc giảm thuế GTGT trong 6 tháng cuối năm nay là chưa đủ để chính sách phát huy tác dụng; đề nghị kéo dài thời gian áp dụng giảm thuế GTGT so với đề xuất của Chính phủ để bảo đảm sự ổn định, chủ động trong thực hiện và đủ thời gian cho chính sách phát huy hiệu quả.

Tiến sĩ Hồ Minh Sơn cũng cho biết tại Nghị định 08/2023/NĐ-CP năm 2023 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế. Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp tục đẩy mạnh công tác dự báo, phối hợp hiệu quả giữa chính sách tiền tệ, tài khoá với các chính sách vĩ mô khác và cân đối nguồn ngân sách Trung ương hỗ trợ một số đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề của giá xăng dầu như hỗ trợ ngư dân bám biển, hỗ trợ doanh nghiệp vận tải, người thu nhập thấp theo quy định. Qua đó, tiếp tục triển khai quyết liệt, hiệu quả các giải pháp hỗ trợ về thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất đã được các cấp có thẩm quyền ban hành để thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội.

Tập trung nghiên cứu, hoàn thiện và trình cấp có thẩm quyền quyết định để sớm triển khai vào thực tế các giải pháp giảm tiền thuê đất đối với doanh nghiệp, tổ chức; tiếp tục phối hợp các bộ, ngành, hiệp hội rà soát trình Chính phủ điều chỉnh mức thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu đối với nguyên vật liệu đầu vào phục vụ sản xuất nhằm hỗ trợ sản xuất kinh doanh trong nước. Khẩn trương ban hành thông tư hướng dẫn cơ chế sử dụng kinh phí NSNN vốn chi thường xuyên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa theoNghị định 80/2021/NĐ-CP ngày 26 tháng 8 năm 2021 của Chính phủ, hoàn thành trong tháng 4 năm 2023. Tiếp tục thực hiện Nghị định 34/2018/NĐ-CP ngày 8 tháng 3 năm 2018 của Chính phủ về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa và kiến nghị giải pháp tháo gỡ; báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong quý 2 năm 2023. Ngày 21/04/2023 Chính phủ. Đã ban hành Nghị quyết số 58/NQ-CP và thay thế Nghị quyết số 35/NQ-CP năm 2016 của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020.

Chia sẻ về việc giảm thuế GTGT, gia hạn thời gian nộp thuế thu nhập DN, giảm tiền thuê đất – Tiến sĩ Hồ Minh Sơn cũng khuyến nghị chưa đủ mạnh để vực dậy sản xuất – kinh doanh, góp phần thúc đẩy kinh tế đi lên. Chính sách hỗ trợ thuế cần mạnh mẽ hơn, ít nhất là từ nay tới cuối năm 2023. Nhấn mạnh về điều này, Tiến sĩ Hồ Minh. Sơn cho rằng: “Thuế suất thuế thu nhập DN 20% cần giảm còn 14%. Thuế thu nhập cá nhân cũng nên giảm 50% số tiền phải nộp. Ngoài ra, DN sẽ giảm được rất nhiều chi phí tài chính. Bên cạnh việc giảm thuế thu nhập, nhiều DN còn giảm được số tiền thuế phải nộp vì khi trả lương, các đơn vị này đã đóng cả thuế thu nhập cá nhân cho người lao động”.

Đối với nghiên cứu gói tín dụng ưu đãi cho các ngành, lĩnh vực sản xuất – kinh doanh chủ lực, trong đó có những khoản, mục dành cho DN nhỏ và vừa. Không siết tín dụng với các nhóm bất động sản liên quan xây dựng nhà ở xã hội, bệnh viện, trường học, hạ tầng sản xuất. Cho phép ngân hàng thương mại trong nước được mua lại các trái phiếu sắp tới hạn và xử lý như một dạng tín dụng đặc biệt vì lượng trái phiếu này có giá trị vượt rất nhiều lần khả năng mua lại của các DN trong nước. Trưởng Ban IV Trương Gia Bình, cho hay đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ: “Xem xét giảm mạnh lãi suất vay cho thuê, mua nhà ở xã hội để số đông công nhân, người lao động có cơ hội tiếp cận việc thuê, mua nhà từ nguồn hỗ trợ tín dụng. Nhà nước cần xem xét các cơ chế để DN tham gia tín chấp, bảo lãnh cho người lao động trong quá trình này so với quy trình xét duyệt phức tạp theo diện “đối tượng chính sách” như hiện nay để chủ trương phát triển nhà ở xã hội đi vào thực tiễn”.

Điển hình, kể từ ngày 26/5/2023 mới đây, Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) đẩy mạnh gói ưu đãi lãi suất vay khi tăng quy mô từ 20.000 tỉ đồng lên 30.000 tỉ đồng cho khách hàng với mức ưu đãi giảm tối đa 3% lãi vay so với biểu lãi suất. Đây được coi là động thái tích cực của ACB trong nhóm ngân hàng thương mại nhằm hỗ trợ phục hồi nền kinh tế sau khi NHNN có các động thái giảm lãi suất. Tổng Giám đốc ACB Từ Tiến Phát khẳng định do việc tiếp tục mở rộng quy mô cho vay, giảm lãi suất, ngân hàng này mong muốn góp phần gỡ nút thắt về nguồn vốn cho DN, thúc đẩy phục hồi nền kinh tế. Ngoài ra, ACB vẫn duy trì giảm từ 0,5 đến 2 điểm % cho khách hàng hiện hữu có khoản vay đến kỳ thay đổi lãi suất. Mức giảm cụ thể căn cứ vào mức độ sử dụng các dịch vụ thanh toán trong và ngoài nước tại ngân hàng này.

Cũng theo Tiến sĩ Hồ Minh Sơn chia sẻ có thể thấy sự dịch chuyển chuỗi giá trị, yêu cầu của đối tác, thị trường theo hướng sản xuất và tiêu dùng bền vững, xu hướng kinh tế xanh, kinh tế số, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ; các cam kết của Việt Nam khi tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26); vấn đề thuế carbon, công cụ kiểm chứng carbon được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới… đang đặt ra yêu cầu cho các doanh nghiệp Việt Nam cần phải đổi mới để bắt kịp xu thế mới nếu không sẽ bị giảm sức cạnh tranh và bị mất cơ hội tiến sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Phấn đấu đến năm 2025: Đạt 1,5 triệu doanh nghiệp; 8.000-10.000 hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp; khu vực doanh nghiệp đóng góp khoảng 65-70% GDP cả nước, khoảng 30-35% tổng việc làm trong nền kinh tế, 98-99% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu; khoảng 35-40% tổng số doanh nghiệp có hoạt động ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; 100% cơ sở kinh doanh bao gồm doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh được nâng cao nhận thức về chuyển đổi số; tối thiểu 30.000 cơ sở kinh doanh được hỗ trợ thực hiện chuyển đổi số; mỗi năm tăng 10% số lượng doanh nghiệp được xếp vào danh sách doanh nghiệp có giá trị thương hiệu cao nhất của các tổ chức xếp hạng uy tín trên thế giới; 100% thủ tục hành chính liên quan đến doanh nghiệp đủ điều kiện được cung cấp dịch vụ công trực tuyến; 80% doanh nghiệp sử dụng lao động qua đào tạo.

Mong rằng, cộng đồng DN tiếp túc thúc đẩy chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo; tang cường tái cơ cấu lao động, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu đổi mới sáng tạo và cách mạng công nghiệp 4.0; Tăng cường hiệu quả triển khai các chính sách và nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, chủ động hội nhập quốc tế, nắm bắt và đón đầu các xu hướng kinh doanh mới, xu hướng thị trường mới.

Văn Hải – Trần Danh