Giáo sư Phan Mạnh Hưởng – Nhà Vật lý lĩnh vực Từ học đầu tiên của Việt Nam được bầu vào APS Fellow 2025
Giáo sư Phan Mạnh Hưởng, Giám đốc Trung tâm Đổi mới Công nghệ Vật liệu (CMIT) tại VinUniversity (VinUni), vừa được bầu là Fellow (tạm dịch: Hội viên danh dự) của Hiệp hội Vật lý Mỹ (American Physical Society – APS), một trong những vinh danh uy tín nhất trong cộng đồng vật lý toàn cầu.
Đồng thời, được ghi nhận là một trong 2% nhà khoa học được trích dẫn nhiều nhất thế giới từ 2021 đến nay (theo dữ liệu Elsevier), thành tựu của GS. Hưởng là minh chứng cho sự tận tâm với nghiên cứu, đào tạo học thuật và hợp tác khoa học quốc tế.
GS.TS Phan Mạnh Hưởng
Đóng góp tiên phong trong lĩnh vực từ tính 2D
APS Fellow vinh danh những thành viên có đóng góp xuất sắc cho vật lý thông qua nghiên cứu, ứng dụng, lãnh đạo và phục vụ cộng đồng.
Mỗi năm, dưới 0,5% trong hơn 50.000 thành viên của APS được bầu làm Fellow, minh chứng cho mức độchọn lọc cao và uy tín toàn cầu của danh hiệu này.
Năm 2025, GS Phan Mạnh Hưởng được đề cử bởi Nhóm chuyên đề về Từ học và Ứng dụng (GMAG) và chính thức bầu chọn bởi Hội đồng APS. Lời dẫn giải ghi nhận Giáo sư Phan Mạnh Hưởng: “Vì những đóng góp tiên phong trong lĩnh vực từ tính 2D, bao gồm việc hiện thực hóa từ tính sắt điều chỉnh được ở nhiệt độ phòng trong các vật liệu van der Waals xuống tới giới hạn một lớp nguyên tử, cùng với xuất sắc trong đào tào và hợp tác khoa học quốc tế.”
Là nhà vật lý Việt Nam đầu tiên trong lĩnh vực từ học nhận vinh danh này, GS Phan Mạnh Hưởng đã có những đóng góp đột phá, định hình lại hiểu biết của chúng ta về trật tự từ trong các hệ thống chiều thấp, một trong những biên giới sâu sắc nhất của vật lý vật chất ngưng tụ hiện đại.
Một trong những nghiên cứu quan trọng của GS Phan Mạnh Hưởng, đăng trên Advanced Science (Wiley), lần đầu tiên chứng minh từ tính sắt có thể điều chỉnh được ở nhiệt độ phòng trong vật liệu van der Waals xuống tới lớp nguyên tử đơn, một khám phá mà cộng đồng khoa học toàn cầu đã theo đuổi suốt nhiều năm. Phát hiện này hoàn thiện một mảnh ghép quan trọng trong bài toán nhiều thập kỷ: chứng minh rằng từ tính không chỉ tồn tại mà còn có thể kiểm soát ở độ mỏng của nguyên tử.
Tác động của công trình vượt xa một thí nghiệm đơn lẻ. Phát hiện này mở ra hướng đi mới cho công nghệspintronics*, điện toán lượng tử và các thiết bị tiết kiệm năng lượng.
Trong chip điện tử truyền thống, electron được dùng vì mang điện tích, giúp tạo ra dòng điện. Nhưng electron còn có một đặc tính khác: spin (hướng quay), có thể hình dung như “mũi tên” hướng lên hoặc hướng xuống, đại diện cho hai trạng thái khác nhau của thông tin. Khi các nhà khoa học biết cách điều khiển hướng spin này, họ có thể xử lý và lưu trữ dữ liệu nhanh hơn, tỏa ít nhiệt hơn và tiêu tốn ít năng lượng hơn.
Với phát hiện về khả năng kiểm soát từ tính ở nhiệt độ phòng trong vật liệu hai chiều, GS Phan Mạnh Hưởng đã mở ra con đường cho thế hệ vật liệu mới, nơi các thiết bị vừa mạnh mẽ vừa thân thiện với môi trường, góp phần thúc đẩy công nghệ lượng tử và chuyển đổi xanh toàn cầu.
Minh chứng mạnh mẽ của Việt Nam trên bản đồ khoa học toàn cầu
Tại VinUniversity, GS Phan Mạnh Hưởng dẫn dắt CMIT, một trung tâm nghiên cứu về vật liệu lượng tử, spintronics và công nghệ bền vững, bao gồm cả các đổi mới về đất hiếm phục vụ cho chuyển đổi xanh. Tầm nhìn của thầy là xây dựng CMIT trở thành trung tâm khoa học, nơi nghiên cứu toàn cầu kết nối với tác động địa phương, và nơi những tài năng trẻ được chắp cánh để phát triển khoa học vật liệu vì một tương lai xanh hơn cho mọi người.
Ngoài nghiên cứu, GS. Phan Mạnh Hưởng còn thể hiện niềm tin sâu sắc vào sức mạnh của khoa học có thểchuyển đổi quốc gia. Tầm nhìn của GS Hưởng gắn liền với sứ mệnh của VinUni: xây dựng một đại học xuất sắc tại Việt Nam; không chỉ học hỏi từ thế giới mà còn đóng góp cho thế giới, biến đam mê khoa học thành những đột phá góp phần định hình tương lai của đất nước.
GS Phan Mạnh Hưởng chia sẻ: “Được bầu chọn trở thành APS Fellow không chỉ là vinh dự cá nhân mà còn phản ánh tinh thần hợp tác và hội nhập toàn cầu, thúc đẩy vật lý hiện đại”.
Việc GS. Phan Mạnh Hưởng được bầu là APS Fellow là minh chứng cho xuất sắc cá nhân và tiếng nói ngày càng mạnh mẽ của Việt Nam trên bản đồ khoa học toàn cầu.
Bên cạnh đó, điều này cũng khẳng định cam kết của VinUni trong việc trong việc thu hút những nhà khoa học hàng đầu như Giáo sư Hưởng trở về Việt Nam, tạo môi trường để nhân tài cùng phát triển và đóng góp vào di sản tri thức cho các thế hệ tương lai.
* Spintronics: lĩnh vực điện tử tiên tiến, tận dụng hướng quay (spin) của electron để lưu trữ và xửlý thông tin, giúp thiết bị nhanh hơn, tiết kiệm năng lượng và mở ra các ứng dụng công nghệlượng tử.
Hồng Hạnh
https://daibieunhandan.vn/giao-su-phan-manh-huong-nha-vat-ly-linh-vuc-tu-hoc-dau-tien-cua-viet-nam-duoc-bau-vao-aps-fellow-2025-10389920.html
