Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm: Kết hôn ở nước ngoài, ly hôn tại Việt Nam – Định cư ở nước ngoài, bán nhà ở Việt Nam như thế nào?
(HNTTO) – Có thể thấy, công tác trợ giúp pháp lý (TGPL) có vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng đối với đời sống chính trị, phát triển kinh tế – xã hội hiện nay, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với người nghèo, những đối tượng chính sách, đối tượng yếu thế, khó khăn khác trong xã hội thông qua việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho họ, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.
Cụ thể, vào sáng ngày 28/06/2025, tại số 414, đường Huỳnh Tấn Phát, phường Bình Thuận, quận 7, Tp.HCM – Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật và Kinh tế hội nhập (IRLIE); Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam giao Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) tổ chức buổi tham vấn pháp lý bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến cho các doanh nghiệp hội viên Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam (VFAEA); Hiệp hội Làng nghề Việt Nam (VICRAFTS); Cậu lạc bộ Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật (Viện IRLIE); Câu lạc bộ Doanh nhân IMRIC – IRLIE (Viện IMRIC)…
Đối với công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL), hoạt động TGPL có mối quan hệ mật thiết. Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) mong muốn thông qua hoạt động TGPL, bằng các hình thức như: tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng và đại diện ngoài tố tụng, sinh hoạt Câu lạc bộ TGPL, v.v… người thực hiện TGPL phổ biến, giáo dục pháp luật cho người được TGPL, giúp họ nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật để xử sự phù hợp với các quy định của pháp luật và biết vận dụng pháp luật để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bản thân và gia đình khi bị xâm phạm. Điểm nổi bật của PBGDPL thông qua hoạt động TGPL là tập trung vào những lĩnh vực pháp luật có liên quan trực tiếp đến những vướng mắc pháp luật hoặc những vụ việc cụ thể của người yêu cầu TGPL nên có mức độ ảnh hưởng sâu sắc tới bản thân người được TGPL, đồng thời có sức lan tỏa tới những người xung quanh.
Trong quá trình tư vấn, các luật gia, luật sư, các tư vấn viên pháp luật. của Trung tâm trong việc TGPL phổ biến cho người dân, doanh nghiệp các văn bản pháp luật liên quan đến vụ, việc; giải đáp những vướng mắc người dân gặp phải; đưa ra lời khuyên, giải pháp, phương án để người dân lựa chọn cách giải quyết vụ việc. Hoạt động tư vấn do đó đã giúp cho người dân nắm vững các quy định của pháp luật, từ đó biết vận dụng pháp luật phù hợp để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bản thân và gia đình, hình thành lòng tin vào pháp luật và sự công bằng trong xã hội. Đẩy mạnh hoạt động này, hiện nay Viện IMRIC; Viện IRLIE; TC DN&TTVN đã kỳ vọng Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) làm đa dạng các cách thức tiếp nhận và thực hiện tư vấn pháp luật cho người dân, doanh nghiệp cụ thể trực tiếp tại cơ sở, trực tiếp tại trụ sở Trung tâm, truyền tải trên các trang mạng xã hội, trang tin điện tử trực thuộc, qua đường dây nóng và qua email.
Thông qua các buổi tuyên truyền pháp luật và TGPL hứa hẹn sẽ giúp cho người dân, doanh nghiệpnâng cao hiểu biết pháp luật, từ đó có thể tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp mình; góp phần thực hiện tốt các chính sách, nhất là chính sách TGPL cho người dân và doanh nghiệp. Dưới đây là hai tình huống cụ thể:
Tình huống thứ nhất: Kết hôn ở nước ngoài, ly hôn tại Việt Nam được không?
Tôi đi du học và lấy chồng nước ngoài. Vợ chồng tôi đăng ký kết hôn ở Mỹ. Qua đó, những năm gần đây, chúng tôi về Việt Nam sinh sống. Thế nhưng, chồng tôi muốn quay lại Mỹ ổn định cuộc sống lâu dài, tôi thì không muốn xa gia đình ở Việt Nam. Xin hỏi, vợ chồng tôi nộp đơn ly hôn tại Việt Nam thì có được giải quyết không?
Căn cứ theo Điều 469 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định thẩm quyền chung của Tòa án Việt Nam trong giải quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài, trong đó có vụ việc ly hôn mà nguyên đơn hoặc bị đơn là công dân Việt Nam hoặc các đương sự là người nước ngoài cư trú, làm ăn, sinh sống lâu dài tại Việt Nam.
Căn cứ tại Điều 127 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 như sau: Việc ly hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài, giữa người nước ngoài với nhau thường trú ở Việt Nam được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam theo quy định của Luật này.
Trong trường hợp bên là công dân Việt Nam không thường trú ở Việt Nam vào thời điểm yêu cầu ly hôn thì việc ly hôn được giải quyết theo pháp luật của nước nơi thường trú chung của vợ chồng; nếu họ không có nơi thường trú chung thì giải quyết theo pháp luật Việt Nam.
Việc giải quyết tài sản là bất động sản ở nước ngoài khi ly hôn tuân theo pháp luật của nước nơi có bất động sản đó.
Do đó, công dân Việt Nam kết hôn ở nước ngoài hoàn toàn có thể yêu cầu giải quyết ly hôn tại Việt Nam. Đồng thời, nếu công dân đã đăng ký kết hôn tại nước ngoài thì phải thực hiện thủ tục ghi chú kết hôn tại Việt Nam để được công nhận quan hệ hôn nhân tại Việt Nam.
Căn cứ tại Điều 35 Nghị đinh 123/2015:
Hồ sơ ghi chú kết hôn do một trong hai bên kết hôn nộp tại cơ quan có thẩm quyền theo quy định tại Khoản 1 Điều 48 của Luật Hộ tịch, gồm các giấy tờ: Tờ khai theo mẫu quy định; Bản sao Giấy tờ chứng nhận việc kết hôn do cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cấp; Ngoài giấy tờ quy định tại Điểm a và b của Khoản này, nếu gửi hồ sơ qua hệ thống bưu chính thì còn phải nộp bản sao giấy tờ của cả hai bên nam, nữ quy định tại Khoản 1 Điều 2 của Nghị định này; nếu là công dân Việt Nam đã ly hôn hoặc hủy việc kết hôn tại cơ quan có thẩm quyền nước ngoài thì phải nộp trích lục về việc đã ghi vào Sổ hộ tịch việc ly hôn hoặc hủy việc kết hôn theo quy định tại Khoản 2 Điều 37 của Nghị định này.
Căn cứ tại Điều 34 của Nghị định, Trưởng phòng Tư pháp ghi vào sổ và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ký cấp bản chính trích lục hộ tịch cho người yêu cầu.
Căn cứ theo quy định tại Khoản 1 Điều 36 của Nghị định, trong trường hợp nếu thấy yêu cầu ghi vào Sổ hộ tịch việc kết hôn thuộc một trong các trường hợp, Trưởng phòng Tư pháp báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện để từ chối.
Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) xin khuyến nghị: Tại Điều 4, Nghị định 120/2015 (có hiệu lực từ ngày 1-7-2025), thẩm quyền đăng ký hộ tịchđược quy định như sau: Ủy ban nhân dân xã, phường, đặc khu (sau đây gọi là Ủy ban nhân dân cấp xã) thực hiện thẩm quyền đăng ký hộ tịch quy định tại khoản 2 Điều 7, Chương III của Luật Hộ tịch; các Điều 1, 29, 31, 32, 33, 35, 36, 38, 39 và 41 của Nghị định số 123/2015,…
Kể từ ngày 1-7-2025, thẩm quyền giải quyết việc ghi chú kết hôn là Ủy ban nhân dân cấp xã. Vì lẻ đó, nếu vợ chồng bạn chưa thực hiện thủ tục ghi chú kết hôn tại Việt Nam thì phải tiến hành thủ tục này trước, sau đó mới gửi đơn ly hôn tại tòa án có thẩm quyền. Trường hợp không thực hiện thủ tục ghi chú kết hôn thì quan hệ hôn nhân của vợ chồng sẽ không được công nhận và khi đó vợ chồng không thể ly hôn tại Việt Nam.
Tình huống thứ hai: Định cư ở nước ngoài, bán nhà ở Việt Nam như thế nào?
Tôi còn quốc tịch Việt Nam những đã định cư ở Úc. Ở Việt Nam tôi còn nhiều tài sản là bất động sản. Nếu tôi muốn bán tài sản, tôi cần làm thủ tục gì?
Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) khuyến nghị, trường hợp của quý doanh nhân, nếu vẫn còn quốc tịch Việt Nam thì được xác định là người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Trong đó, thủ tục chuyển nhượng nhà, đất tại Việt Nam được thực hiện theo các quy định về chuyển nhượng bất động sản đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài.
Tại khoản 3 Điều 4 Luật Đất đai 2024, công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài được thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa vụ về quyền sử dụng đất giống như cá nhân trong nước. Theo đó, các cá nhân hoàn toàn có thể được trực tiếp tham gia mua bán bất động mà không bị giới hạn về quyền thực hiện giao dịch chuyển nhượng.
Căn cứ theo khoản 1 Điều 138 Bộ luật dân sự năm 2015, có quy định “cá nhân, pháp nhân có thể ủy quyền cho cá nhân, pháp nhân khác xác lập, thực hiện giao dịch dân sự”. Do vậy, người Việt Nam định cư ở nước ngoài có thể tự mình thực hiện các thủ tục mua bán bất động sản hoặc ủy quyền cho người khác để thay mặt mình thực hiện các giao dịch này. Nếu ủy quyền, người Việt Nam định cư ở nước ngoài cần lập văn bản ủy quyền và thực hiện ủy quyền thụ ủy (chứng ở đại sự quán/lãnh sự quán nước ngoài và ở PCC/VPCC ở Việt Nam -PV) để giấy ủy quyền có giá trị.
Đối với việc công chứng Hợp đồng chuyển nhượng nhà, pháp luật yêu cầu các bên giao dịch phải cung cấp các giấy tờ thể hiện thông tin, lý lịch cá nhân (Căn cước công dân hoặc Hộ chiếu).
Mặc dù vậy, nếu quý doanh nghiệp đã định cư tại Úc từ lâu, giấy tờ về thông tin cá nhân có thể không còn hoặc đã hết hiệu lực nên để thực hiện được các thủ tục chuyển nhượng bạn cần thực hiện các thủ tục để được cấp lại các giấy tờ thể hiện thông tin, lý lịch cá nhân. Điển hình, nếu người này có thể liên hệ Cơ quan đại diện ngoại giao Việt Nam tại Úc để xin cấp lại Hộ chiếu Việt Nam. Khi đó, quý vị mới đủ điều kiện thực hiện thủ tục chuyển nhượng nhà tại Việt Nam.
Trưởng Văn phòng giao dịch tại Phú Quốc (Kiên Giang), Bà Phạm Vũ Thiên Thi – Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm
