(HNTTO) – Xuất huyết não trước đây chủ yếu gặp ở người cao tuổi khoảng từ 50 – 70 tuổi và có tiền sử bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, đặc biệt ở những người không điều trị liên tục hằng ngày. Tuy nhiên, hiện nay, đột quỵ (cảnhồi máu não và xuất huyết não) đang có xu hướng gia tăng ở người trẻ.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ xuất huyết não
Xuất huyết não là một dạng tai biến mạch máu não xảy ra khi mạch máu não bị vỡ, tạo khối máu tụ trong hộp sọ, gây chèn ép tổ chức não xung quanh, phù não, tăng áp lực nội sọ, giảm máu nuôi não, có thể dẫn tới tử vong hoặc để lại di chứng thần kinh nặng nề.
Xuất huyết não chiếm khoảng 15% các trường hợp tai biến mạch máu não. Người bệnh cần được theo dõi sát tại cơ sở y tế chuyên khoa để kịp thời phẫu thuật giải áp khi cần.
Tăng huyết áp không được kiểm soát, đặc biệt ở người lớn tuổi. Rối loạn đông máu, nhất là bệnh nhân đang dùng thuốc chống đông. Bất thường mạch máu não (phình động mạch, dị dạng động – tĩnh mạch). Sửdụng ma túy (cocaine, chất gây nghiện khác). Bệnh lý nội khoa: xơ gan, viêm gan mạn tính, nghiện rượu… Tổn thương vùng đầu do té ngã, va đập. Tiền sử đột quỵ hoặc u não.
Các loại xuất huyết não
Ở bên trong não bộ sẽ có 3 lớp màng để che chở và bảo vệ não. Xuất huyết não sẽ xảy ra ở những nơi nhưsau:
Chảy máu ở dưới màng nhện: xuất huyết tại giữa màng nhện và màng mềm.
Chảy máu ngoài màng cứng: Xuất huyết ở giữa xương sọ và lớp màng cứng.
Chảy máu dưới màng cứng: xuất huyết tại giữa màng cứng và màng nhện.
Chảy máu nội sọ: xuất huyết xảy ra ở các thùy não, cầu não hay tiểu não.
Chảy máu não thất: Xuất huyết xảy ra trong các não thất và các khoang nhất định trong não.
Triệu chứng xuất huyết não
Khi bị xuất huyết não thường có các biểu hiện sau đây:
Đau đầu dữ dội, đôi khi một số người mô tả đây là cơn đau đầu dữ dội nhất mà họ từng có kèm theo buồn nôn hoặc nôn.
Rối loạn nhận thức: ý thức lộn xộn, hôn mê, lơ mơ hoặc kích thích.
Đột ngột tê bì hoặc méo mặt, yếu liệt tay – chân, thường xảy ra 1 bên tay – chân.
Các dấu hiệu khác: nói khó, nói ngọng, đột ngột nhìn mờ.
Huyết áp thường tăng cao.
Nếu bệnh nặng xuất huyết vào não nhiều, bệnh nhân sẽ trở nên hôn mê sâu, rối loạn nhịp thở, rối loạn nhịp tim, phần lớn sẽ tử vong trong vòng 48 giờ.
Theo thống kế trong số 50% bệnh nhân bị đột quỵ may mắn bình phục sau tai biến thì có tới 92% người bịbiến chứng về vận động, 68% di chứng vừa và nhẹ và 27% chịu biến chứng nặng. Các biến chứng xuất huyết não thường gặp nhất bao gồm:
Liệt nửa người: Theo thống kê đã có tới hơn 80% người bị đột quỵ sẽ chịu biến chứng liệt nữa người sau khi phục hồi. Đây là loại di chứng xuất huyết não nặng nề nhất, khiến người bệnh không thể chủ động trong cuộc sống của mình.
Rối loạn ngôn ngữ: Người bệnh xuất huyết não sẽ bị miệng méo, phát âm không tròn vành và rõ ràng nhưlúc mạnh khỏe, một số âm sẽ không thể phát ra được hoặc bị mất nguyên âm cuối. Nếu biến chứng nặng, khả năng ngôn ngữ của người bệnh sẽ như trẻ đang tập nói.
Không tự chủ tiểu tiện: Đây là biến chứng phổ biến nhất với những bệnh nhân bị xuất huyết não.
Rối loạn nhận thức: Thờ ơ mọi việc, bị lẫn giảm sút trí nhớ không nhớ được nhiều.
Rối loạn hô hấp: Gây ra bệnh phổi khó thớ và suy hô hấp.
Do vậy, khi nhận ra các dấu hiệu nguy hiểm của xuất huyết não, nên gọi ngay cấp cứu đưa đến cơ sở y tếgần nhất.
Xuất huyết não chiếm khoảng 15% các trường hợp tai biến mạch máu não.
Lưu ý: những bệnh nhân có sử dụng thuốc chống đông máu khi có những dấu hiệu cảnh báo như trên hoặc khi bị té, va đập vùng đầu dù nhẹ cũng cần tới ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời vì tình trạng xuất huyết não sẽ diễn tiến nhanh chóng và nguy cơ đe dọa tính mạng ở những bệnh nhân này.
Cần cung cấp cho nhân viên y tế biết bạn đang được sử dụng thuốc kháng đông loại nào để điều trị bệnh gì để có kế hoạch điều trị tốt nhất cho bệnh nhân.
Lưu ý quan trọng: Người bệnh dùng thuốc chống đông khi có chấn thương vùng đầu, dù nhẹ, hoặc có dấu hiệu cảnh báo đột quỵ, cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và xử trí. Cần cung cấp thông tin cho bác sĩ về loại thuốc đang sử dụng để có phương án điều trị phù hợp.
Phòng ngừa xuất huyết não như thế nào?
Kiểm soát huyết áp, điều trị các bệnh lý nền như đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.
Bệnh nhân có rối loạn đông máu hoặc đang dùng thuốc chống đông máu cần tuân thủ điều trị, tái khám theo đúng lịch hẹn bác sĩ, đề phòng các chấn thương té ngã trong sinh hoạt hằng ngày.
Bỏ thuốc lá.
Giảm cân (nếu thừa cân, béo phì).
Ăn chế độ ăn nhiều rau quả, trái cây.
Duy trì hoạt động thể dục, thể thao.
Ngoài ra, để phòng xuất huyết não cần khám sức khỏe định kỳ và tầm soát đột quỵ ít nhất 6 tháng/lần giúp phát hiện sớm nguy cơ, đặc biệt ở người có bệnh nền, dị dạng mạch máu não, phình hoặc hẹp động mạch, rối loạn đông máu, béo phì, mỡ máu cao, xơ vữa động mạch.
Người trẻ thường xuyên bị đau đầu, dù thoáng qua, cũng không nên chủ quan, vì xuất huyết não có thể gây tử vong hoặc tàn phế vĩnh viễn.
BS Nguyễn Mạnh Cường
https://suckhoedoisong.vn/cac-loai-xuat-huyet-nao-va-dau-hieu-nhan-biet-169250822154001225.htm
