(HNTTO) – Tại Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính đề xuất thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số sẽ phải chịu thuế.
Việc tận dụng cơ hội và thu nguồn lợi từ thị trường tiền số vẫn không dễ dàng, với nhiều thách thức phía trước.
Theo ý kiến của các chuyên gia, để chính sách thuế đối với tài sản số vừa đạt được hiệu quả quản lý vừa không gây trở ngại cho sự phát triển của thị trường, điều cốt yếu là phải xây dựng một lộ trình triển khai rõ ràng, minh bạch và có tính linh hoạt.
Bước đi cần thiết
Tại Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính đề xuất thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số (gồm tài sản ảo, tài sản mã hóa) sẽ phải chịu thuế. Điều kiện áp dụng là mua bán thực hiện trên sàn giao dịch có quản lý minh bạch, công khai về giá và có tần suất thường xuyên.
Mức thuế suất dự kiến áp dụng là 0,1% trên giá trị chuyển nhượng của từng lần giao dịch, tương tự mức áp dụng đối với chuyển nhượng chứng khoán.
Theo báo cáo của Triple-A năm 2024, hơn 20% dân số Việt Nam sở hữu tài sản số (crypto). Việt Nam cũng nằm trong nhóm ba quốc gia đứng đầu về chỉ số chấp nhận crypto theo dữ liệu của công ty phân tích Chainalysis, với mức độ phổ cập cao gấp 3 – 4 lần so với trung bình toàn cầu.
Trước đây, hoạt động giao dịch, sở hữu tài sản số chưa có hành lang pháp lý rõ ràng. Song Luật Công nghiệp công nghệ số, được Quốc hội ban hành trong tháng 6 và có hiệu lực từ 1/1/2026, lần đầu quy định tài sản sốlà tài sản theo pháp luật dân sự hiện hành. Đây cũng là cơ sở để cơ quan thuế áp dụng chính sách thuếtương ứng.
Theo đại diện Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính), khi tài sản số được kinh doanh, mua bán như một loại tài sản thì nhà chức trách sẽ thu thuế theo quy định. Các loại thuế có thể được tính toán thu gồm giá trị gia tăng (VAT), thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân…
Ngoài tài sản số, trong lần sửa luật này, Bộ Tài chính cũng đưa một số đối tượng vào nhóm thu nhập khác đểáp thuế thu nhập cá nhân. Chẳng hạn, thu nhập từ chuyển nhượng tên miền Internet quốc gia Việt Nam, chứng chỉ giảm phát thải, tín chỉ carbon, trái phiếu xanh. Các khoản thu nhập từ chuyển nhượng biển số ô tô trúng đấu giá cùng với xe gắn biển số trúng đấu giá cũng phải chịu thuế.
Theo đó, mức thuế thu nhập được xác định bằng thu nhập tính thuế nhân với thuế suất 5% – tương đồng với thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại hiện nay). Thu nhập tính thuế là phần vượt trên 10 triệu đồng mà người nộp thuế nhận được theo từng lần phát sinh.
Theo Hiệp hội Blockchain Việt Nam, hiện có khoảng 17 triệu tài khoản đầu tư vào tài sản số, chiếm 17 – 20% dân số, cao gấp nhiều lần so với mức trung bình toàn cầu (chỉ khoảng 6%).
Đặc biệt, nếu áp dụng thuế suất 0,1% như đề xuất, nguồn thu ngân sách ước tính có thể vượt 800 triệu USD mỗi năm, nhờ khối lượng giao dịch tiền số tại Việt Nam rất lớn. Cách tiếp cận này được đánh giá là hợp lý vì mức thuế tuy nhỏ nhưng vẫn tạo được dòng thu ổn định, đồng thời không làm giảm sức hút của thị trường tiền số trong nước.
Tăng cường quản lý Nhà nước
Xoay quanh đề xuất về đánh thuế tài sản số của Bộ Tài chính, nhiều chuyên gia đánh giá, chính sách thuế là một phần quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho tài sản số tại Việt Nam. Khi có hành lang pháp lý rõ ràng, không chỉ giúp Nhà nước tăng thu ngân sách mà còn tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng giữa các nhà đầu tư và doanh nghiệp.
Chuyên gia thuế Nguyễn Bình Minh cho rằng, việc Bộ Tài chính chủ động xây dựng chính sách thuế với tài sản số là hướng đi tích cực, phù hợp xu thế toàn cầu.
Tại nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Anh, Úc, tài sản mã hóa chịu thuế thu nhập và thuế thặng dư vốn. Trong đó, nhà đầu tư phải đóng thuế thu nhập khi họ nhận được tài sản mã hóa cho các hoạt động nhưnhận lương bằng tài sản mã hóa, đào tiền mã hóa và các hình thức khóa tài sản mã hóa để nhận thưởng (staking).
Đối với thuế trên thặng dư vốn (capital gains tax), nhà đầu tư phải trả khoản thuế này nếu họ bán tài sản mã hóa để lấy tiền pháp định, giao dịch hoán đổi các loại tài sản mã hóa khác nhau hoặc dùng tài sản mã hóa để thanh toán cho hàng hóa hoặc dịch vụ. Mức thuế phải trả tùy thuộc vào việc nhà đầu tư nắm giữ các loại tài sản mã hóa dài hạn hay ngắn hạn, trong đó, mức thuế cho việc nắm giữ ngắn hạn cao hơn đáng kể.
“Mức thuế 0,1% hiện nay là hợp lý trong ngắn hạn vì dễ triển khai, không yêu cầu định giá phức tạp và có thể tích hợp với hệ thống giao dịch số hóa.
Tuy nhiên, về dài hạn, cần có sự phân loại chi tiết theo từng nhóm tài sản số (token tiện ích, NFT, coin đầu tư…) và theo bản chất thu nhập (đầu tư, đầu cơ, thụ động) để có chính sách thuế phù hợp, tránh méo mó hành vi thị trường”, vị chuyên gia nhìn nhận.
Luật sư Nguyễn Sương, Đoàn Luật sư TP Đà Nẵng nhấn mạnh, việc đánh thuế tài sản số là một bước đi cần thiết để đảm bảo tính công bằng và bình đẳng trong hệ thống thuế, nếu không sẽ tạo ra sự bất bình đẳng giữa những người có thu nhập từ các kênh truyền thống và những người có thu nhập từ tài sản số, cũng như thất thu ngân sách Nhà nước.
Việc đánh thuế tài sản số cũng giúp tăng cường sự quản lý của Nhà nước, kiểm soát các hoạt động liên quan đến tài sản số, phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và các hoạt động bất hợp pháp khác.
Theo chuyên gia pháp lý, để cân bằng giữa mục tiêu tăng thu ngân sách và thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của thị trường tài sản số, Bộ Tài chính cần xây dựng lộ trình cụ thể cho việc hoàn thiện Luật Thuế thu nhập cá nhân đối với loại hình tài sản này.
Trước mắt, nên áp dụng mức thuế suất thấp, cơ chế tính thuế đơn giản, gắn với điều kiện giao dịch minh bạch, có kiểm soát. Đồng thời, cần từng bước phát triển hạ tầng quản lý như hệ thống định danh tài sản, theo dõi dòng tiền và chuẩn hóa cơ chế báo cáo. Đây sẽ là nền tảng để tiến tới áp dụng các sắc thuế phức tạp hơn như thuế thặng dư vốn (capital gains tax), tương tự mô hình tại nhiều quốc gia phát triển.
Bên cạnh đó, việc tham khảo kinh nghiệm quốc tế để xây dựng chính sách phù hợp với điều kiện thực tếtrong nước cũng là yếu tố then chốt nhằm tránh thất thu thuế và củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào sựminh bạch, ổn định của thị trường tài sản số tại Việt Nam.
Bộ Tài chính đang đề xuất phạt 1,5 – 2 tỷ đồng đối với hành vi thao túng thị trường tài sản mã hóa, và đình chỉ hoạt động 3 – 5 tháng với tổ chức cung cấp dịch vụ vi phạm. Các đơn vị dịch vụ tài sản mã hóa còn có thểbị phạt 300 triệu – 2 tỷ đồng nếu không xác minh danh tính nhà đầu tư, quảng cáo sai lệch, hoặc không tách bạch tài sản khách hàng với tự doanh. Ngoài ra, nhà đầu tư sẽ bị phạt 100 – 200 triệu đồng nếu không mởtài khoản và chuyển tài sản mã hóa về lưu giữ, giao dịch tại tổ chức được cấp phép.
Bảo Hân
https://giaoducthoidai.vn/can-lo-trinh-cu-the-danh-thue-tai-san-so-post741883.html
