(HNTTO) – Trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là mô hình ngôn ngữ lớn (LLM – Large Language Model) đang trở thành một phần không thểthiếu trong cuộc sống hiện đại.
Hình minh họa cấu trúc liên kết của mô hình LLM trong công nghệ trí tuệ nhân tạo. Ảnh: Do AI thiết kế
Với khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên vượt trội và tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn trên không gian mạng, LLM không chỉ mở ra những cơ hội lớn lao mà còn đặt ra nhiều thách thức đáng kể. Công nghệ này không chỉ ảnh hưởng đến cách con người sống, làm việc, mà còn định hình tương lai của xã hội.
Thách thức về ứng dụng LLM
Ứng dụng các mô hình ngôn ngữ lớn đang đối mặt với những thách thức lớn, trong đó đầu tiên là chi phí tài nguyên và tác động môi trường. Để huấn luyện một LLM với quy mô hàng tỷ tham số, các siêu máy tính phải hoạt động liên tục trong nhiều tuần, tiêu thụ lượng lớn điện năng. Theo một nghiên cứu, lượng điện sửdụng để đào tạo một mô hình AI cỡ lớn có thể tương đương với lượng điện tiêu thụ của hàng ngàn hộ gia đình trong một tháng, đồng thời phát thải ra lượng lớn khí CO2, gây áp lực lên môi trường. Trước thực tếnày, nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra các giải pháp như sử dụng năng lượng tái tạo hoặc phát triển các mô hình nhỏ gọn nhưng vẫn hiệu quả.
Hình minh họa mô hình ngôn ngữ lớn. Ảnh: easiio.com
Một thách thức khác là thiếu minh bạch trong thuật toán và dữ liệu. Hiện nay, nhiều mô hình LLM hoạt động như một “hộp đen”, khiến người dùng không thể hiểu được cách chúng đưa ra kết quả. Điều này đặc biệt nguy hiểm trong các lĩnh vực nhạy cảm như pháp lý, tài chính hoặc y tế. Thêm vào đó, dữ liệu huấn luyện có thể chứa các định kiến xã hội, dẫn đến việc mô hình phản ánh hoặc khuếch đại các định kiến này. Ví dụ, một số chatbot AI đã bị chỉ trích vì cung cấp thông tin xã hội mang tính phân biệt hoặc sai lệch.
Không chỉ dừng lại ở đó, vấn đề đạo đức trong ứng dụng AI cũng trở nên cấp thiết. Công nghệ này có thể bịlạm dụng để tạo ra nội dung giả mạo, như tin tức sai lệch hoặc hình ảnh bị chỉnh sửa. Điều này không chỉgây hại đến cá nhân mà còn xói mòn niềm tin của xã hội vào thông tin trực tuyến. Bên cạnh đó, LLM có thể bịsử dụng trong các hành vi xấu như tạo mã độc hoặc tấn công mạng. Những nguy cơ này đòi hỏi sự hợp tác giữa các tổ chức công nghệ, chính phủ và cơ quan quản lý để đưa ra các quy định rõ ràng, đảm bảo ứng dụng LLM một cách an toàn và có trách nhiệm.
Khi AI ngày càng được tích hợp vào các hệ thống quản lý thông tin thì quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu trởthành vấn đề không thể bỏ qua. Nhiều hệ thống dựa trên LLM yêu cầu lượng lớn dữ liệu cá nhân để tối ưu hóa trải nghiệm người dùng. Nếu không được bảo vệ đúng cách, dữ liệu này có thể bị lạm dụng hoặc đánh cắp. Các biện pháp mã hóa tiên tiến và các quy định về quyền riêng tư tại châu Âu đã được triển khai đểgiảm thiểu rủi ro, nhưng vẫn cần nỗ lực toàn diện hơn từ phía các nhà phát triển.
Tương lai của LLM và trí tuệ nhân tạo
Các bước tiến công nghệ đã định hình một tương lai hứa hẹn cho LLM, nơi mà các mô hình ngôn ngữ lớn không chỉ giới hạn ở văn bản mà còn mở rộng sang xử lý các dữ liệu đa phương thức. Đây là những mô hình có khả năng kết hợp thông tin từ hình ảnh, âm thanh và video, tạo ra các ứng dụng phong phú trong giáo dục, y tế và giải trí. Ví dụ, trong giáo dục, các hệ thống AI đa phương thức có thể tạo ra bài giảng sống động với hình ảnh minh họa và giọng nói trực quan, giúp học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức. Tương tự, trong y tế, những mô hình này hỗ trợ bác sĩ phân tích hình ảnh chẩn đoán, kết hợp với dữ liệu mô tả triệu chứng đểđưa ra khuyến nghị điều trị chính xác hơn.
Ứng dụng AIBOX sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn. Ảnh: Chụp màn hình
Song song với việc xử lý đa phương thức, AI cũng đang hướng tới cá nhân hóa trải nghiệm người dùng. Các mô hình LLM có thể tùy chỉnh để đáp ứng nhu cầu cụ thể của từng người, từ lập kế hoạch công việc, theo dõi sức khỏe đến gợi ý các hoạt động giải trí. Khả năng cá nhân hóa này không chỉ làm tăng mức độ hài lòng, mà còn giúp người dùng cảm nhận rằng công nghệ thực sự hiểu và phục vụ tốt những gì họ cần. Điều này làm cho các hệ thống trở nên gần gũi và thân thiện hơn, mở đường cho mối quan hệ tương tác sâu hơn giữa con người và công nghệ.
Đồng thời, các nhà phát triển cũng đang chú trọng vào giảm thiểu tác động môi trường của AI. Những phương pháp tối ưu hóa quá trình huấn luyện như sử dụng năng lượng tái tạo hoặc phát triển các mô hình nhỏ gọn đang được thử nghiệm rộng rãi. OpenAI, với phiên bản cải tiến GPT- 3.5-turbo, đã giảm đáng kể chi phí năng lượng mà vẫn duy trì hiệu suất vượt trội.
Kết nối con người và công nghệ
AI trong tương lai không chỉ là công cụ mà còn có tiềm năng trở thành đối tác đồng hành của con người. Khi tích hợp với Internet vạn vật (IoT), các hệ thống này sẽ tạo ra một thế giới thông minh hơn, nơi mà thiết bịgia dụng, xe hơi hay văn phòng làm việc có khả năng học hỏi và thích nghi với thói quen của người dùng. Ví dụ, một ngôi nhà thông minh có thể tự điều chỉnh ánh sáng và nhiệt độ dựa trên sở thích của gia đình, hoặc một chiếc xe hơi thông minh có thể tối ưu hóa hành trình dựa trên thông tin giao thông thời gian thực.
Ngoài ra, AI sẽ đóng vai trò quan trọng trong giải quyết các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, an ninh mạng và phát triển bền vững. Với khả năng phân tích dữ liệu lớn, LLM có thể hỗ trợ xây dựng các chiến lược dài hạn và tăng cường hợp tác quốc tế để đối phó với những thách thức này. Tuy nhiên, để AI thực sự mang lại lợi ích lâu dài, cần có các chính sách và quy định pháp lý đồng hành để quản lý rủi ro một cách hiệu quả.
LLM đã và đang thay đổi cách con người sống, làm việc và kết nối. Công nghệ này không chỉ mở ra những cơhội chưa từng có mà còn đặt ra các thách thức về đạo đức, bảo mật và tính bền vững. Hợp tác giữa các nhà phát triển, chính phủ và cộng đồng người dùng là yếu tố quan trọng để đảm bảo rằng AI được phát triển và sử dụng một cách minh bạch, an toàn và hiệu quả.
Với những bước tiến không ngừng, LLM không chỉ là biểu tượng sáng tạo và tiến bộ, mà còn là một công cụmạnh mẽ đưa con người tiến gần hơn đến một tương lai thông minh và kết nối. Điều quan trọng là chúng ta cần nắm bắt cơ hội này, đồng thời quản lý những rủi ro để đảm bảo rằng công nghệ phục vụ cho lợi ích toàn cầu một cách bền vững và nhân văn.
Hoàng Anh/Báo Tin tức (Theo cloudflare/easiio/aibox/ibm)
https://baotintuc.vn/khoa-hoc-cong-nghe/mo-hinh-ngon-ngu-lon-cuoc-cach-mang-trong-tri-tue-nhan-tao-20250112115249218.htm
